از اقتصاد چینی تا اقتصاد ایرانی

اقتصاد ما امروز بسیار به چین وابسته است، بیش از هر کشور صنعتی دیگری. ما در کاهش تنگناهای کار اقتصادی با چین باید بسیار جدی و پیگیر باشیم که نیستیم. البته این را هم بدانیم که چین هزینه حل مشکلات ما را نخواهد داد. چین حاضر نخواهد بود که ریسک تعاملات بانکی با ایران را بردارد، چین علاقه‌ای ندارد که در دور جدید فشارهای آمریکا بر ما خودش را درگیرکند، این کشور در تقابل عربستان و رژیم صهیونیستی با ما، کاملا دیپلماتیک برخورد خواهد کرد و منافع خود را پایش و جست‌وجو می‌کند. افزایش مخاطرات، چینی‌ها را بیشتر در کار با ایران محتاط و سختگیر خواهد کرد. چین در درون مرزهای خود هنوز یک کشور ایدئولوژیک است. اکثر مردم چین هنوز خود را کمونیست می‌دانند. اما همین چین ایدئولوژیک، در عرصه بین‌الملل کاملا پراگماتیک عمل می‌كند، ایدئولوژی را در خانه نگه داشته و منافعش را در دنیا دنبال می‌کند. چین ستیز ایدئولوژیک با هیچ‌کشوری ندارد. چین ارتشی قوی دارد اما نظامیان چینی احساس نمی‌شوند، دیده نمی‌شوند، اظهار نظر نمی‌کنند. آنها هم سرشان به کار خودشان گرم است و قدرت نظامی چین هم بدون هیاهو در حال بیشتر شدن است. ما چون ملت آینده‌نگری نیستیم، نشانه‌های آینده را خیلی دیر می‌گیریم. حسگرهایمان نسبت به ریسک‌ها و حوادث احتمالی آینده حساس نیستند. شاید یک روش جایگزین برای این ضعف تاریخی و فرهنگی ما این باشد که خود را در آیینه آینده شناسان ببینیم. ما شاید بتوانیم موانع پیش آمده در تعامل تجاری و اقتصادی با چین را کمی کمتر کنیم، اما مهم‌تر از آن این است که در چرایی رفتارهای چین بیشتر اندیشه کنیم تا مشکلات را به‌صورت ریشه‌ای شناسایی کنیم. ننشینیم تا پیش‌بینی‌های چین محقق شود و بعد علت‌ها آشکار شوند. شاید آن زمان دیگر خیلی دیر شده باشد. چینی که ما امروز سعی داریم با او در معادلات اقتصادی هماهنگ باشیم اصول بازی در سطح جهانی را پذیرفته است و این اصول را هیچ‌گاه تغییر نخواهد داد. در نتیجه ایران اگر می‌خواهد در معادلات اصلی اقتصادی و حتی سیاسی و بین‌المللی دارای وزن باشد، باید بکوشد با هماهنگی بیشتری با جامعه جهانی ضمن حفظ استقلال و نیات خود، رفتار کند. در این صورت ایران نیز مانند چین که از درون سیاست‌های مخصوص به خود را دارد در مواجهه با جامعه بین‌المللی متفاوت دیده شده و در نتیجه ترغیب بیشتری برای ارتباط با کشورمان در سطوح مختلف به وجود خواهد آمد.
* استاد دانشگاه